Er komt een hoop kijken bij het houden van een persoonsgebonden budget (pgb), maar je hoeft niet alles alleen te doen. Je kunt iemand uit je omgeving vragen om je te helpen. Je kunt er ook voor kiezen om een vertegenwoordiger aan te wijzen.  
 
Wettelijk vertegenwoordiger 
Als je een kind onder de 18 jaar bent, heb je automatisch wettelijk vertegenwoordigers: je ouders. Deze regelen alles voor het pgb van het kind.  
Je kunt ook een wettelijk vertegenwoordiger aanstellen als je boven de 18 jaar bent, maar bijvoorbeeld niet zelf je pgb kunt beheren. Een wettelijk vertegenwoordiger helpt je bij het voeren van gesprekken met instanties en zorgverleners, het bijhouden van de administratie en het maken van een planning.  
 
Soorten wettelijk vertegenwoordigers  
Er zijn verschillende wettelijk vertegenwoordigers. Wat het verschil is, lees je hieronder.  

 
Mentor: een mentor helpt je met de aanvraag van je pgb en het zoeken van zorgverleners. Daarnaast kan een mentor je ook helpen bij beslissingen die je moet nemen rond de zorg die je ontvangt. Als je een mentor hebt, blijf je zelf verantwoordelijk. 
 

Bewindvoerder: een bewindvoerder regelt dingen voor je, zonder dat je daar zelf bij betrokken wordt. Dit gaat altijd om geldzaken, waaronder het bijhouden en beheren van je administratie en het betalen van rekeningen. De bewindvoerder speelt verder geen rol in de zorg die je ontvangt. Je onderhoudt dus wel zelf het contact met je zorgverleners en bepaalt zelf hoe je de zorg indeelt.  
 

Curator: een curator neemt alle taken over die je zelf niet kunt vervullen. Een curator regelt dus alles voor je.  
 

Op de website van de rijksoverheid kun je de brochure Curatele, bewind en mentorschap downloaden. 
 

Wie kies je als wettelijk vertegenwoordiger? 
Je kunt vrijwel iedereen vragen als wettelijk vertegenwoordiger, behalve je zorgverlener. Je zorgverlener kan alleen je wettelijk vertegenwoordiger zijn als dit je familielid of partner is.  
 
Hoe wordt iemand je wettelijk vertegenwoordiger?  
Om te regelen dat iemand je wettelijk vertegenwoordiger wordt, ga je naar de kantonrechter. Je dient een formulier in om iemand als mentor, bewindvoerder of curator aan te kunnen wijzen. Dit formulier vind je op rechtspraak.nl. 

 
Is het verplicht om een wettelijk vertegenwoordiger te hebben? 
Je bent vrijwel nooit verplicht om een wettelijk vertegenwoordiger te hebben als je een pgb ontvangt. Je kunt ook iemand uit je omgeving vragen om je te helpen bij het beheer van je budget, het voeren van gesprekken en het bijhouden van je administratie zonder dat iemand je wettelijk vertegenwoordiger is.  
Het is alleen verplicht om een wettelijk vertegenwoordiger aan te stellen als je een pgb ontvangt vanuit de Jeugdwet. Een kind heeft dus altijd een wettelijk vertegenwoordiger.  
 
Als je een pgb ontvangt vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz), is een wettelijk vertegenwoordiger niet verplicht, maar kun je wel met gewaarborgde hulp te maken krijgen. 

Een gewaarborgde hulp ondersteunt jou bij de uitvoer van je pgb als je dit niet zelfstandig kunt regelen. Je kiest je gewaarborgde hulp zelf. Bij een aantal zorgprofielen moet je je altijd laten helpen door een gewaarborgde hulp. Dat zijn 4VV, 5VV, 6VV, 7VV, 4VG, 5VG, 6VG, 7VG, 8VG en GGZ 1 tot en met 5. 

Als budgethouder ben je zelf verantwoordelijk voor de besteding van je budget. Dit betekent echter niet dat je vrij bent om te bepalen hoe je het persoonsgebonden budget (pgb) besteedt. De bestedingsvrijheid en beperkingen van deze vrijheid zijn vastgelegd in verschillende wetten. 
 
Of je vrij bent om je budget te besteden hoe jij dat wilt hangt af van onder welke wet jouw pgb valt.  
 

Wet langdurige zorg (Wlz) 

In de Wet langdurige zorg is duidelijk opgenomen hoe de bestedingsvrijheid is geregeld. De hoogte van je pgb staat aangegeven in je indicatie. Als budgethouder mag je vervolgens zelf bepalen hoe je het budget uitgeeft. Een voorwaarde die hieraan verbonden is, is dat de zorg die je inkoopt wel op de Wlz-vergoedingenlijst moet staan. Als de zorg die je wilt aanvragen niet op de Wlz-vergoedingenlijst staat, wordt deze mogelijk niet vergoed. Vraag dit voor de zekerheid altijd na bij het zorgkantoor, want het kan ook zo zijn dat hier nog geen beslissing over is genomen. Het zorgkantoor kan de aanvraag dan alsnog goedkeuren. Een andere voorwaarde is dat je een zorgverlener niet meer mag betalen dan het maximale uurtarief. Wat verder goed is om te weten is dat je een zorgverlener maar maximaal 40 uur per week mag uitbetalen. Als jouw partner jou verzorgt voor meer dan 40 uur per week, mag je diegene niet meer betalen.  
 
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Jeugdwet 
In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Jeugdwet staat niets vermeld over bestedingsvrijheid. Hierdoor bepaalt iedere gemeente zelf de regels omtrent het pgb en zijn er grote verschillen tussen gemeenten. Gemeenten controleren de zorgovereenkomst en kijken hierbij naar de indicatie die je hebt. Vraag je zorg aan die niet hoort bij jouw indicatie? Dan kan de aanvraag worden afgekeurd. Daarom is het van belang dat je zorg aanvraagt die past bij jouw indicatie. Mocht het niet duidelijk zijn of zorg bij jouw indicatie hoort, vraag dit dan na bij de gemeente.  
 

Zorgverzekeringswet (Zvw) 
In de Zorgverzekeringswet is bepaald welke soorten zorg worden vergoed. Lees hier meer over in het artikel Wat voor zorg heb je nodig? De bestedingsvrijheid is echter afhankelijk van je zorgverzekeraar. De zorgverzekeraar heeft een reglement met daarin duidelijk opgenomen welke bestedingsvrijheid je hebt. Dit reglement kun je terugvinden op de website van je zorgverzekeraar. Houd je aan de regels van jouw zorgverzekeraar, want anders kan deze weigeren om een declaratie uit te betalen. 

Als je een persoonsgebonden budget (pgb) hebt, kies je je eigen zorgverleners. Je wordt dan opdrachtgever of werkgever van deze zorgverleners. Hier lees je wanneer je opdrachtgever en wanneer je werkgever bent.  

De afspraken die je met je zorgverleners maakt, neem je op in een zorgovereenkomst. Er zijn twee verschillende overeenkomsten die je kunt sluiten: een arbeidsovereenkomst en een opdrachtovereenkomst. Als je een arbeidsovereenkomst sluit, word jij werkgever. Als je een opdrachtovereenkomst sluit, word jij opdrachtgever. In sommige gevallen ben je verplicht opdrachtgever of werkgever. Hoe dit precies zit, lees je hieronder. 
 

Wanneer ben je verplicht opdrachtgever? 

• Je bent verplicht opdrachtgever als je zorgverlener een familielid in de 1e of 2e graad is;
• Je bent verplicht opdrachtgever als je zorgverlener een zzp’er is;
• Je bent verplicht opdrachtgever als je zorgverlener in dienst is van een zorginstelling. Dan huur je de zorginstelling in en ben je opdrachtgever van deze instelling.
   

Wanneer ben je verplicht werkgever? 

• Je bent verplicht werkgever als je zorgverlener niet via een zorgorganisatie werkt en minstens 4 dagen per week zorg verleent. Indien deze persoon een familielid is, ben je echter geen werkgever. Dan ben je verplicht opdrachtgever. 

Geen zorgen als je nog steeds niet goed weet welke overeenkomst je moet sluiten. Op deze pagina van de Sociale Verzekeringsbank wordt uitgelegd welke overeenkomst jij dient te sluiten.

Hoe houd je de relatie met je zorgverlener goed? 

• Of je nu opdrachtgever of werkgever bent, jij hebt de leiding en de regie. Ook als je zorgverlener via een zorginstelling bij je werkt. Om de relatie goed te houden, is het belangrijk dat je regelmatig met elkaar overlegt. Je bespreekt dan onder andere: 
• Hoe doet de zorgverlener zijn of haar werk? 
• Komt de zorgverlener zijn afspraken na, en kom jij je afspraken na? 
• Moeten jullie nieuwe afspraken maken of afspraken aanpassen? 
• Wat doe je als je niet tevreden bent over je zorgverlener? 
• Je kunt natuurlijk altijd problemen krijgen met iemand. Bijvoorbeeld als: 
• je niet tevreden bent over de manier waarop de zorgverlener werkt; 
• een zorgverlener fouten maakt; 
• jullie het niet eens zijn over wat de zorgverlener wel en niet moet doen; 
• de zorgverlener te weinig rekening houdt met jouw wensen; 
• jullie het niet eens zijn over de betaling; 
• het na verloop van tijd niet meer klikt. 

Bespreek problemen zo snel mogelijk. Dat is niet gemakkelijk. Schrijf daarom op wat je wilt zeggen en wat je met het gesprek wilt bereiken. 
 

Wat doe je als een gesprek niet helpt?

• Soms is een probleem te groot en lost een gesprek niets op. Je kunt dan een familielid of iemand anders die je vertrouwt, vragen om te helpen. 
• Lukt het ook niet om op die manier het probleem op te lossen? Dan kun je de samenwerking met de zorgverlener opzeggen. Is een zorgverlener bij jou in dienst, dan krijg je te maken met een opzegtermijn en ontslagrecht. De SVB kan je daar alles over vertellen.  

Welke extra verplichtingen heb je als werkgever? 

Als budgethouder heb je een aantal verplichtingen. Als werkgever zijn er nog een paar extra regels waar je je aan moet houden: 

• Is je zorgverlener zwanger? Dan hoef je haar niet door te betalen uit jouw budget. Je leest er alles over op de website van de SVB. 
• Is je zorgverlener ziek? Dan krijgt hij gewoon zijn salaris, maar dat betaal je niet uit je eigen pgb. Meer informatie over doorbetaling bij ziekte lees je op de website van de SVB. 
• Wil je een arbeidsovereenkomst opzeggen? Dan moet je onder andere letten op de opzegtermijn. Hoe dat werkt, lees je op de website van de SVB.